Yas Süreci Basamakları
Yas süreci, sevdiklerimizin kaybının ardından her birimizin yaşadığı önemli bir süreçtir. Elisabeth Kubler-Ross yas sürecini 5 aşamaya ayırmıştır. İnkar Aşaması: Bu aşamada kayıplar beklenmedik olduğu için insanlar şoktadır. “Bu benim başıma gelmez”, “Gerçekten ölmüş olmaz” şeklinde tepkiler verebilir. Ölen kişinin yaşadıklarını ve kendi yaşadıklarını inkar ederler.
Öfke Aşaması: İnkardan sonra insanlar kayba karşı hayal kırıklığı hisseder ve öfkelenirler.Kaybettikleri insanlar ya da hayvanlarla ilgili birlikte yapmak istedikleri, yapamadıkları, yapılamayanlardan duyduğu pişmanlıkları düşünürler. İsteklerinin geçekleşmeyeceğini de bildikleri için öfke hissetmeye başlarlar. Sorgulamalar, suçlu aramalar, “neden ben” soruları sıkça bu sürece eşlik eder.
Pazarlık Aşaması: Bu aşamada kaybettiklerimizin bize geri dönmesi için kendi içimizde çeşitli pazarlıklar yaparız. Bu sebeple bu aşama pazarlık aşaması olarak adlandırılır. Kendimizle “O ölmesin, geri gelsin, bundan sonra kötü davranmayacağım.” gibi pazarlıklarda bulunuruz.
Depresyon Aşaması: Bu aşamada artık kaybın geri gelmesinin bir yolu olmadığını kabulleniriz, bu kayıp karşısında bir şey yapamayacağımızı anlarız. Buradaki umutsuz kabulleniş depresyon aşamasının temelidir. Bu aşamada kendimizi hiçbir şey yapamayacak kadar enerjisiz, isteksiz ve yorgun hissedebiliriz.
Kabul Aşaması: Ölümün, hayatın bir gerçeği olduğunu kabul ettiğimiz, sevdiğimizi güzelanmak, güzel anıları hatırlamak, yaşamın o olmadan da devam edeceğini anladığımız ve kabullendiğimiz aşamadır. Kabul aşamasının da geçirilmesiyle birlikte yas süreci tamamlanmış olur. Yas sürecinin şekillenmesinde kaybettiğimiz kişinin ya da şeyin ne olduğu/kim olduğu çok önemlidir. Yas sürecinin beş aşaması olsa da her aşamanın kendi içinde nasıl ilerlediği ve süresi herkes için biriciktir. Genellikle toplam yas sürecinin 2-6 ay arasında sürmesi beklenmektedir. 6 ayı geçmiş bir yas süreciniz varsa ve kabul aşamasının öncesinde olduğunuzu düşünüyorsanız bir ruh sağlığı uzmanından destek alabilirsiniz.
